Zonder zorgen
Struinend door een tweedehandswinkel stuit ik op een groepsfoto. Oude foto’s fascineren mij en deze in het bijzonder. Voor zes euro mag ik de foto meenemen.
De foto is gemaakt door ‘Foto Berk’ uit Dongen. Ik zie tweeënvijftig meisjes, gekleed in donkere jurkjes met daarover witte schorten. Sommigen zonder- en anderen met een grote strik in het haar. Links en rechts naast de groep staan zeven nonnen in kloosterkledij. Zij zien er niet echt toegankelijk uit. Eerder streng en onvriendelijk, hoewel hun grote kappen daar ook debet aan zijn.
Hier wil ik meer over weten. Google neemt mij mee op een ontdekkingstocht door het Roomse verleden; te starten met ‘Foto Berk Dongen’. Deze zaak heeft niet lang bestaan. Cornelis Martinus van den Berk (1886-1957) was tot 1925 actief als fotograaf binnen katholieke kringen in de regio. De foto stamt dus ruwweg uit de periode 1905-1925.
Een van de meisjes houdt een bord in de hand met de tekst ‘Picnic op Sans Souci’. Ik zoek verder. Dongen, nonnen, ‘Sans Souci’: frans voor ‘Zonder zorgen’?
De nonnen op de foto blijken Franciscanessen. Tijdens de Franse revolutie werd in Frankrijk de eenheid tussen kerk en staat verbroken. Kerkgebouwen kwamen in handen van de staat. De Zuidelijke Nederlanden (nu België) werden ingelijfd en de Franse wetgeving werd ook hier van kracht. Kloosters werden opgeheven en geconfisqueerd. De voorgangsters van deze Franciscanessen vluchtten vanuit Leuven naar Brabant en belandden in Dongen. De orde vestigde zich aanvankelijk in een oud herenhuis dat uitgroeide tot een groot kloostercomplex: Maria-oord.
De orde der Franciscanessen was van oorsprong een contemplatieve orde die een teruggetrokken leven zonder verleidingen predikte. Echter al snel hielden zij zich bezig met het opvoeden en onderwijzen van meisjes uit de omgeving., onder andere op een meisjespensionaat. Op een oude ansichtkaart uit Dongen zien ik meisjes gekleed in pensionaatsuniformen. Deze uniformen komen overeen met de kleding op de foto.
‘Sans Souci’ tenslotte, was een veengebied op de grens tussen de Baronie van Breda en het Graafschap Holland. In dit gebied leefden mensen ‘zonder zorgen’, want ze waren niemand belasting verschuldigd. Het speelterrein achter Maria-oord kreeg dezelfde naam.
Op deze foto staat hoogstwaarschijnlijk dus een groep pensionaatmeisjes uit Dongen, die ter gelegenheid van een picknick op het speelterrein ‘Sans Souci’ door Cornelis Martinus van Berk werden vereeuwigd. Raadsel opgelost.
Maar les filles sans Souci, meisjes zonder zorgen? Misschien, voor even…
De foto is gemaakt door ‘Foto Berk’ uit Dongen. Ik zie tweeënvijftig meisjes, gekleed in donkere jurkjes met daarover witte schorten. Sommigen zonder- en anderen met een grote strik in het haar. Links en rechts naast de groep staan zeven nonnen in kloosterkledij. Zij zien er niet echt toegankelijk uit. Eerder streng en onvriendelijk, hoewel hun grote kappen daar ook debet aan zijn.
Hier wil ik meer over weten. Google neemt mij mee op een ontdekkingstocht door het Roomse verleden; te starten met ‘Foto Berk Dongen’. Deze zaak heeft niet lang bestaan. Cornelis Martinus van den Berk (1886-1957) was tot 1925 actief als fotograaf binnen katholieke kringen in de regio. De foto stamt dus ruwweg uit de periode 1905-1925.
Een van de meisjes houdt een bord in de hand met de tekst ‘Picnic op Sans Souci’. Ik zoek verder. Dongen, nonnen, ‘Sans Souci’: frans voor ‘Zonder zorgen’?
De nonnen op de foto blijken Franciscanessen. Tijdens de Franse revolutie werd in Frankrijk de eenheid tussen kerk en staat verbroken. Kerkgebouwen kwamen in handen van de staat. De Zuidelijke Nederlanden (nu België) werden ingelijfd en de Franse wetgeving werd ook hier van kracht. Kloosters werden opgeheven en geconfisqueerd. De voorgangsters van deze Franciscanessen vluchtten vanuit Leuven naar Brabant en belandden in Dongen. De orde vestigde zich aanvankelijk in een oud herenhuis dat uitgroeide tot een groot kloostercomplex: Maria-oord.
De orde der Franciscanessen was van oorsprong een contemplatieve orde die een teruggetrokken leven zonder verleidingen predikte. Echter al snel hielden zij zich bezig met het opvoeden en onderwijzen van meisjes uit de omgeving., onder andere op een meisjespensionaat. Op een oude ansichtkaart uit Dongen zien ik meisjes gekleed in pensionaatsuniformen. Deze uniformen komen overeen met de kleding op de foto.
‘Sans Souci’ tenslotte, was een veengebied op de grens tussen de Baronie van Breda en het Graafschap Holland. In dit gebied leefden mensen ‘zonder zorgen’, want ze waren niemand belasting verschuldigd. Het speelterrein achter Maria-oord kreeg dezelfde naam.
Op deze foto staat hoogstwaarschijnlijk dus een groep pensionaatmeisjes uit Dongen, die ter gelegenheid van een picknick op het speelterrein ‘Sans Souci’ door Cornelis Martinus van Berk werden vereeuwigd. Raadsel opgelost.
Maar les filles sans Souci, meisjes zonder zorgen? Misschien, voor even…